Geniusz z głową w chmurach, przywódca bojówki czy uwodziciel budujący relacje z innymi na emocjach? Kogo w dzisiejszych czasach należy uznać za lidera? Jakimi cechami powinien się wyróżniać? A przede wszystkim – jakie wyzwania stawia przed dzisiejszym liderem otaczająca go rzeczywistość i co musi on zrobić, by stawić im czoła?
Odpowiedź nie jest oczywista. Bycie liderem to nie tylko posiadanie twardych umiejętności. To przede wszystkim to, kim się jest jako człowiek i jaką ma się zdolność do wywierania wpływu na otoczenie, nieustannego samorozwoju oraz wyzwalania potencjału u innych. Lider – poza zmysłem przywódczym – powinien bez wątpienia wyróżniać się wyjątkową charyzmą. Żyjemy w czasach błyskawicznych zmian i transformacji społecznej w różnych wymiarach; rewolucja cyfrowa oraz postęp technologiczny to tylko część składowych tych zmian. To wszystko wpływa jednak radykalnie na naszą pracę, nawiązywanie relacji, a także spędzanie wolnego czasu.
Wraz z globalnymi zmianami oraz przemianami społecznymi i pokoleniowymi modyfikacji uległy również dotychczasowe biznesowe paradygmaty. Z tego względu dużo bardziej potrzebujemy przywództwa transformacyjnego, w którym lider, wiedząc, że celem jest stały rozwój, zmianę zaczyna od siebie.
Transformacji uległ także portret samego lidera. Rynek potrzebuje dziś nowego modelu kompetencji przywódczych, i to właśnie stanowi dla niego największe wyzwanie. Nie wystarczy, by współczesny lider jedynie bacznie obserwował, kluczem do jego sukcesu jest podjęcie próby wyprzedzenia zmian oraz nieustanne przewidywanie najlepszego kierunku rozwoju. Powinien przy tym zadbać o spójność i być konsekwentny, powinien pytać o oczekiwania oraz aktywnie poszukiwać informacji zwrotnych.
Przywódca czy lider?
Nie każdego przywódcę można uznać za lidera. Ten pierwszy jest osobą koncentrującą się na działaniu we „właściwy sposób” – w obrębie paradygmatów. Ten drugi paradygmaty rozbija, a skuteczność przedkłada nad utarte konwencje.
Jako aktywny sportowiec, a także baczny obserwator, śledząc niedawne dokonania polskiej drużyny siatkarskiej i mając na uwadze specyfikę wskazanej dyscypliny oraz temat rozważań, pragnę tu zwrócić uwagę na postać trenera – Vitala Heynena, którego działania, mimo iż są niekonwencjonalne, okazują się nad wyraz skuteczne. Sposób, w jaki prowadzi zespół, stanowi przykład na to, że sukcesu nie gwarantuje szereg standardowych zagrań – sztuką jest wykonanie jednego znakomitego ruchu decydującego o zwycięstwie. Współczesny lider powinien być tym rodzajem „gracza”, który zawsze będzie szukał tego właśnie wygrywającego ruchu.
Skuteczny lider doskonale zdaje sobie sprawę, że nie może być ekspertem w każdej dziedzinie. Z tego względu ważną rolę odgrywać będzie działanie na rzecz różnorodności rozumianej jako budowanie zespołów ludzi o odmiennych kompetencjach, poglądach, a także sposobach działania.
Bycie liderem często wiąże się z podejmowaniem niełatwych decyzji, których omówienie w gronie zaufanych specjalistów w danym obszarze stanie się niezbędne. Bardzo dostrzegalne odejście od hierarchiczności, a w konsekwencji – zastąpienie jej innowacyjnością – stanowić będzie dla współczesnego lidera nie lada wyzwanie.
Kwestia zaufania
Najważniejszym zadaniem stojącym przez współczesnym liderem pozostaje jednak umiejętność zdobycia zaufania. Bez porywających i szlachetnych idei trudno będzie mu zdobyć zwolenników. Złożoność współczesnego świata oraz dynamika procesów w nim zachodzących powodują, że niezwykle trudno jest zbudować wiarygodność. Społeczeństwo, wskutek natłoku informacji i wszechogarniającego szumu, przepełnione jest bowiem wątpliwościami – ludzie są często nieufni i zachowawczy. Współczesny lider powinien znaleźć sposób dotarcia do nich tak, aby zdecydowali się przyjąć i zaadoptować jego wizję. Paradoksalnie są oni bowiem otwarci na tych, którzy lepiej niż oni rozumieją stojące przed nimi problemy i wyzwania. Co więcej, częściej ufają tym, którzy wiedzą, jak skutecznie problemy te rozwiązać i tym samym – pomóc im. Umiejętność ta wydaje się wręcz niezbędna u współczesnego lidera.
W tym miejscu dochodzimy do wyzwania, z którym powinna się zmierzyć opisywana „super jednostka”. Mowa o pozyskaniu zwolenników i naśladowców.
Ludzie pozostają liderami tak długo, jak długo są w stanie przyciągać zwolenników. Zadaniem współczesnego lidera jest zatem – po osiągnięciu zamierzonego celu – zaproponowanie kolejnego wyzwania.
Nie jest to łatwe, bo znudzeni osiągniętym już sukcesem zwolennicy zaczynają się rozglądać za czymś nowym lub popadają w apatię. „Yes, we can!” – wiele razy widzieliśmy zwycięską drużynę, która w kolejnym sezonie nie osiągała już spektakularnych sukcesów. Czyżby jej zawodnicy nagle zatracili swoje umiejętności? W żadnym wypadku, po prostu trener nie potrafił wskazać im równie ambitnego celu na nowy sezon… Zatem inspirowanie i skuteczne motywowanie powinno być dla współczesnego lidera chlebem powszednim.
Kolejnym istotnym celem i współczesnego lidera jest umiejętność łączenia różnych modeli kierowania ludźmi. Są sytuacje, w których powinien on być charyzmatycznym mówcą, są i takie, w których cenniejsza okaże się postawa skrupulatnego egzekutora procedur i harmonogramów. Wielokrotnie również będzie musiał znajdować konsensus oraz podejmować błyskawicznie decyzje, a co za tym idzie – brać za nie pełną odpowiedzialność.
Największe wyzwanie
Powyższe refleksje stanowią jedynie asumpt do pochylenia się nad złożonością problemu. Wydaje się, że prawdziwym liderem może być tylko osoba o ogromnej otwartości na zmianę i doskonałym zrozumieniu swojego otoczenia – zarówno w skali mikro, jak i makro. Ktoś taki musi zawsze być na bieżąco z trendami, zachowywać szacunek dla innych oraz promować różnorodność. Swoją postawą powinien uwiarygodniać wartości, na których oparty jest jego autorytet.
Bardzo ważnym aspektem, o którym współczesny lider nie może zapomnieć, pozostaje także prowadzenie wielostronnej, otwartej komunikacji.
Niewątpliwie największe wyzwanie dla nowoczesnego lidera stanowić będą osoby wkraczające na rynek pracy. Osoba, która wykorzysta potencjał w tej pokoleniowej zmianie, ma szanse wyróżnić się na rynku i stać się niekwestionowanym liderem. Młodzi ludzie potrafią bowiem docenić charyzmatycznych przywódców, a dzięki wytworzonemu zaufaniu – wcielać w życie wielkie idee.
Publikacja finansowana w ramach programu Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego pod nazwą „DIALOG” w latach 2017-2019.
