Odnosząc się do działalności think-tanków amerykańskich, w tym Mercatus Center, należy wskazać, że często zajmują się one bieżącymi sprawami społeczno-polityczno-gospodarczymi, obecnymi w debacie społecznej. Dzięki temu funkcjonowanie organizacji tego typu jest zauważalne i budzi zainteresowanie.
The Mercatus Center at George Mason University to amerykański think-tank funkcjonujący przy uczelni. Nie stanowi on wyodrębnionej jednostki organizacyjnej na wzór wydziałów czy instytutów na polskich uczelniach wyższych (np. Instytut Prawa Międzynarodowego Wydziału Prawa i Administracji UW) czy amerykańskich (np. Harvard Business School, Yale Law School). Centrum jest powiązane z uczelnią wyższą na wielu płaszczyznach, ale nie znajduje się w jej strukturze organizacyjnej. Co ciekawe i warte odnotowania, Mercatus Center jest jednym z kilkudziesięciu takich ośrodków, działających przy wspomnianym uniwersytecie.
Współpraca z uniwersytetem
Mercatus Center czerpie z renomy oraz prestiżu George Mason University. Nie jest natomiast finansowo wspierane przez uczelnię. Pól współpracy między nimi, poza samą możliwością identyfikowania się z uczelnią, może być wiele, podobnie jak w przypadku innych instytucji, które działają przy szkole. Przykładowo można wymienić: nawiązywanie współpracy między przedstawicielami kadry merytorycznej przy wybranych projektach, organizację wspólnych wydarzeń – konferencji, seminariów, warsztatów, opracowywanie ekspertyz i analiz. Dzięki takiej symbiozie każda z instytucji odnosi korzyści, zarówno w perspektywie krótko-, jak i długoterminowej. Podobne rozwiązania występują w Polsce, np. w przypadku Centrum Pozasądowego Rozwiązywania Sporów przy Wydziale Prawa i Administracji UW. Niemniej jednak skala funkcjonowania naszych instytucji pozostaje niewspółmiernie mniejsza.
Działalność Mercatus Center w dużej mierze skupia się na bieżących sprawach społeczno-polityczno-gospodarczych.
Podkreślić jednak warto, że centrum nie realizuje projektów na zamówienie. Kadra naukowa sama wybiera ciekawe z jej punktu widzenia obszary, prowadząc badania i analizy zgodnie ze standardami akademickimi.
Odnosząc się do działalności think-tanków amerykańskich, w tym Mercatus Center, należy wskazać, że często zajmują się one sprawami będącymi aktualnie przedmiotem debaty społecznej. Dzięki temu funkcjonowanie organizacji tego typu jest zauważalne i budzi zainteresowanie. Głosy ekspertów, wypowiadających się w mediach, publikujących raporty i analizy, stają się źródłem informacji dotyczących bieżących problemów.
Kadra think-tanku
Kadra Mercatus Center to personel administracyjny, którego obecność pozwala na sprawne zarządzanie organizacją, oraz pracownicy merytoryczni. Jako że jest ono instytucją działającą bezpośrednio przy uniwersytecie i w powiązaniu z nim, ma dostęp do niezwykle mocnego zaplecza naukowego, które tworzone jest przez szerokie grono badaczy akademickich oraz niezależnych naukowców związanych z organizacją często celowymi umowami współpracy, zawieranymi jedynie na czas i potrzeby realizacji konkretnych projektów.
Częściowo grono eksperckie zasilają młodzi badacze, kształcący się i zdobywający tytuły naukowe na wydziałach uniwersytetu, oraz studenci, stażyści i doktoranci Georg Mason University. Drugą część natomiast stanowi kadra naukowo-badawcza współpracująca z organizacją bezpośrednio przy realizowanych projektach. Taka synergia działania przynosi korzyści zarówno organizacji, jak i uniwersytetowi y-– studenci i pracownicy akademiccy mają możliwość rozwijania swoich kompetencji oraz zdobywania praktycznego doświadczenia, współpracując przy realizacji innowacyjnych projektów zewnętrznych, natomiast Mercatus Center zyskuje dostęp do wiedzy i doświadczenia naukowców posiadających często unikatowe i mocno specjalistyczne kompetencje, które mogą zostać wykorzystane w ramach prowadzonych przez think-tank projektów.
Warto ponadto podkreślić, iż na potrzeby realizacji projektów uczelnia udostępnia swoim współpracownikom z Mercatus Center doskonale wyposażone przestrzenie edukacyjne i pokoje biurowe wraz z wszelkim niezbędnym do pracy i realizacji działań projektowych sprzętem technicznym na najwyższym światowym poziomie.
Dzięki udostępnieniu tej infrastruktury koszty operacyjne działalności think-tanku okazują się znacznie mniejsze. Z drugiej zaś strony takie podejście sprawia, że możliwości sprzętu zakupionego w ramach działalności uczelni są w pełni wykorzystywane i znajdują dodatkowe zastosowanie.
Niezależność badawcza
Co niezwykle istotne, właśnie dzięki autonomii w podejmowaniu decyzji o zakresie badań i tematyce realizowanych przez siebie działań Mercatus Center może – bez względu na zewnętrzne wpływy i ewentualne naciski – wyznaczać kierunki rozwoju oraz zakresy i obszary tematyczne prowadzonych przez siebie projektów. Oznacza to również całkowitą niezależność od wszelkich sugestii, strategii czy kierunków działania uniwersytetu.
Każdy badacz, nieważne, czy już wcześniej współpracował z Mercatus Center, czy też nie, może zgłosić się do rady think-tanku z własną propozycją tematu badawczego. Proces ostatecznego wyboru i zatwierdzenia projektu do realizacji jest kilkuetapowy i w pełni transparentny, co pozwala na wybór interesujących propozycji, o największym potencjale wiedzowym i rozwojowym.
Jako że głównym celem think-tanku pozostaje dostarczanie rzetelnej i sprawdzonej wiedzy, która stanowić będzie podstawę lub wsparcie w debacie publicznej na tematy rozwoju polityki państwa, jakość dostarczanych badań okazuje się czynnikiem kluczowym dla organizacji.
W tym kontekście po raz kolejny podkreślić należy, iż decyzje o projektach skierowanych do dalszej realizacji w ramach działalności think-tanku oraz w ramach posiadanego budżetu podejmowane są całkowicie samodzielnie przez radę Mercatus Center. Każda propozycja tematu badawczego jest szczegółowo analizowana i weryfikowana.
Dokumentacja zawierająca skrócony opis działań, zarys zakładanej metodologii prowadzonych badań, założenia oraz cele projektu, opis oczekiwanych korzyści, wyników i oczekiwanych rezultatów dla linii politycznej oraz legislacyjnej, powinna zostać przedłożona do think-tanku w celu weryfikacji jej przyszłego potencjału. W kolejnym kroku konspekt projektu podlega ocenie przez niezależną radę ekspercką, która dokonuje weryfikacji propozycji pod kątem jej innowacyjności, przydatności jej wyników oraz tego, na ile temat badania pozostaje interesujący w kontekście obecnych wyzwań gospodarczych i politycznych. Ostateczna decyzja zostaje podjęta na podstawie wyników przeprowadzonej analizy.
Realizacja projektów
Lider projektu ma dowolność w doborze osób do zespołu. W ramach realizowanych działań niezależne zespoły naukowo-badawcze opracowują raporty, publikacje, analizy oraz zalecenia, które udostępniane są wszystkim zainteresowanym, m.in. poprzez stronę internetową think-tanku. Członkowie zespołów występują również w roli ekspertów w ramach debaty publicznej, gdzie prezentują konkluzje będące wynikiem przeprowadzonych badań.
W obszarach swojego szczególnego zainteresowania Mercatus Center stawia projekty dotyczące:
- wydatków publicznych,
- technologii i innowacji,
- polityki monetarnej,
- opieki zdrowotnej,
- rynków kapitałowych,
- rozwiązań regulacyjnych,
- ekonomii miejskiej,
- wymiany handlowej i imigracji.
Jednym ze sztandarowych realizowanych obecnie w ramach Mercatus Center projektów jest Policy Change Index (PCI) project, czyli badanie i analiza wskaźników zmiany politycznej i trendów gospodarczych w Chinach w długiej perspektywie czasowej.
Zgodnie z założeniami jest to seria projektów, których cel stanowi wykorzystanie analizy dużej ilości danych (big data), algorytmów analityki predykcyjnej (predictive analytics) oraz mechanizmów bazujących na uczeniu maszynowym (machine learning) w celu przewidzenia, jakie znaczące kroki związane ze zmianą głównego nurtu politycznego zostaną podjęte w przyszłości przez wybrane rządy i w jakiej perspektywie czasowej to nastąpi. Realizowane w obecnym momencie dwa podprojekty dotyczą bezpośrednio badań polityki wewnętrznej i zagranicznej Chin. Cel tych działań to przede wszystkim przewidzenie planowanych ruchów rządu chińskiego, zmierzających do zmian kierunku politycznych. Predykcje te bazują na analizie wcześniejszych trendów oraz zmian zidentyfikowanych na podstawie tekstów pochodzących z oficjalnych artykułów publikowanych w gazecie „People’s Daily”.
Finansowanie działalności
By móc prowadzić tego typu działalność, think-tank musi zgromadzić określone środki finansowe. Budżet organizacji może składać się zarówno ze źródeł publicznych, jak i prywatnych. Fundusze pochodzą z grantów rządowych skierowanych do sektora NGO, dotacji i subwencji publicznych, wpłat fundatorów i donatorów (zarówno innych instytucji, jak i osób fizycznych). Częściowo budżet składa się również z opłat wnoszonych przez uczestników poszczególnych projektów, np. konferencji. Nie można przy tym zapominać o możliwości przekazywania różnego rodzaju majątku niefinansowego na rzecz danej organizacji.
Pozyskiwanie funduszy na bieżącą działalność ze źródeł publicznych co do zasady wiąże się z pracą projektową, tzn. organizacja realizuje określony program lub projekt, szczegółowo opisany w umowie grantowej. Bardzo rzadko zdarza się, żeby źródła publiczne finansowały bieżącą działalność administracyjną.
Warto zwrócić uwagę, że Mercatus Center, podobnie jak wiele innych think-tanków, dysponuje budżetem, na który składają się wpłaty donatorów. Można mówić o dwóch rodzajach wpłat, tj. wpłatach jednorazowych, zawierających większe sumy, oraz tzw. regularnych, lecz niewielkich wpłatach na rzecz danej organizacji, najczęściej pochodzących od osób fizycznych.
Na pierwszy rzut oka mogłoby wydawać się, że wpłacanie małych kwot nie jest istotne z punktu widzenia bieżącej działalności think-tanku. Nic bardziej mylnego. Zarówno w Mercatus Center, jak i przykładowo w American Enterprise Institute czy Heritage Foundation, stanowią one gros budżetu instytucji. Budują tym samym jej niezależność i samodzielność, zarówno na płaszczyźnie zarządzania organizacją, jak i w kontaktach z interesariuszami. Dzięki temu think-tank staje się obiektywnym recenzentem rzeczywistości, inicjatorem i pomysłodawcą.
Publikacja finansowana w ramach programu Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego pod nazwą „DIALOG” w latach 2017-2019.
